De gerichte vrijstelling reiskostenvergoeding is recent geëvalueerd. Uit de evaluatie blijkt dat 60% van de werknemers een reiskostenvergoeding ontvangt van € 0,19 per zakelijke kilometer. Dit bedrag komt overeen met het maximale bedrag dat tijdens het onderzoek onbelast vergoed mocht worden. Ongeveer 16% van de werknemers ontvangt een lagere reiskostenvergoeding dan het maximum en 14% van de werknemers ontvangt een hogere reiskostenvergoeding dan het maximum. De nota naar aanleiding van het verslag Belastingplan 2024 gaat hier in nader detail op in. Daarnaast komt het kabinet later dit jaar met een inhoudelijke reactie op de evaluatie.
Het kabinet stelt voor om het maximale onbelaste bedrag per 1 januari 2024 te verhogen naar € 0,23 per zakelijke kilometer, zoals ook was opgenomen in het coalitieakkoord. Daarmee zal de kilometervergoeding weer in meer gevallen kostendekkend zijn.
Staatssecretaris Van Rij van Fiscaliteit beantwoordt vragen over het verhogen van de gerichte vrijstelling reiskostenvergoeding in de nota naar aanleiding van het verslag Belastingplan 2024.
Evaluatie reiskostenvergoeding
In de evaluatie van de onbelaste reiskostenvergoeding hebben Motivaction en Significance de variabele kosten van verschillende vervoerswijzen in kaart gebracht. In het onderzoek is het vergelijk met autokosten gemaakt en blijkt dat een onbelaste vergoeding van € 0,23 per kilometer in veel gevallen voldoende is om de variabele autokosten te dekken.
Variabele kosten middenklasse auto
Omdat voor elke auto dezelfde kilometervergoeding maximaal onbelast vergoed mag worden, is de vergoeding voor grotere auto’s vaak niet toereikend omdat anders een excessieve vergoeding voor kleinere auto’s zou bestaan. In het verleden is gekozen om daarom de hoogte van de onbelaste reiskostenvergoeding te baseren op de variabele kosten van een middenklasse auto. De vergoeding van € 0,23 per zakelijke kilometer sluit hierbij aan.
Reiskosten in OV
Volgens hetzelfde onderzoek liggen de gemiddelde reiskosten voor het OV bij reizen met tram, metro en bus hoger dan de huidige vergoeding en bij reizen met de trein ongeveer op gelijke hoogte.
Omdat voor werkgevers de mogelijkheid bestaat om de werkelijke OV-kosten onbelast te vergoeden is er wel sprake van de mogelijkheid om 100% van de daadwerkelijke reiskosten van openbaar vervoer te vergoeden.
Voor reizen met de fiets of lopend liggen de daadwerkelijke reiskosten doorgaans aanzienlijk lager dan de maximale onbelaste vergoeding van € 0,23.
Hoogte reiskostenvergoeding
Ten aanzien van de hoogte van de reiskostenvergoedingen die aan werknemers worden toegekend is in de rapportage naar aanleiding van de evaluatie het volgende opgenomen:
“Het overgrote deel van de werknemers ontvangt een reiskostenvergoeding van € 0,19/km, namelijk 60% van de werknemers die überhaupt een kilometervergoeding ontvangt. Dit bedrag komt overeen met het maximale bedrag dat ten tijde van de enquête waarop deze cijfers zijn gebaseerd onbelast vergoed mocht worden. Een relatief kleiner deel van de werknemers ontvangt een reiskostenvergoeding die tussen de € 0,10 en € 0,19 ligt (16%) of tussen de € 0,20 en € 0,30 (14%). Reiskostenvergoedingen beneden de € 0,10/km of boven de € 0,30/km komen beperkt voor.”
Werkgevers verhoogden reiskostenvergoeding
De verhoging van de onbelaste reiskostenvergoeding van € 0,19 per zakelijke kilometer naar € 0,21 per zakelijke kilometer vond plaats per 2023. Uit de werkgeversenquête 2023 van I&O Research in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat blijkt dat 46% van de werkgevers begin 2023 de reiskostenvergoeding voor de auto (sterk) heeft verhoogd ten opzichte van 2022. In het jaar daarvoor deed slechts 8% dat.
Gemiddelde kosten OV boven reiskostenvergoeding?
Ten aanzien van de reiskostenvergoedingen in verhouding tot de reële kosten van openbaar vervoer is in de rapportage naar aanleiding van de evaluatie het volgende opgenomen:
“Voor alle ov-vervoerwijzen liggen de gemiddelde kosten boven de maximale onbelaste reiskostenvergoeding van € 0,19 per kilometer die in de desbetreffende jaren mocht worden uitgekeerd. Dit verschil is de laatste jaren toegenomen. Met de verhoging van de maximale onbelaste reiskostenverhoging naar € 0,21 en uiteindelijk € 0,22 per kilometer neemt dit verschil af. Voor de trein zal de reiskostenvergoeding in 2023 waarschijnlijk in de buurt van de gemiddelde reiskosten liggen, terwijl die voor de bus en tram/metro ruim onder de gemiddelde reiskosten blijft.”
Werkelijke kosten onbelast vergoeden
Bij de mogelijkheden van het vergoeden van de kosten van woon-werkverkeer per openbaar vervoer past wel de opmerking dat de werkgever ook de werkelijke kosten onbelast kan vergoeden. Hierdoor is het voor zakelijke reizen met het OV mogelijk om 100% van de gemaakte reiskosten onbelast te vergoeden.
Geen jaarlijkse indexatie
De onbelaste reiskostenvergoeding wordt momenteel niet geïndexeerd. Om de reiskostenvergoeding jaarlijks standaard te indexeren zou een wetswijziging nodig zijn. Daarnaast leidt de invoering van een jaarlijkse prijsindexatie van de onbelaste reiskostenvergoeding op basis van de tabelcorrectiefactor tot een budgettaire derving die gedekt moet worden.
De mate waarin werknemers daadwerkelijk worden gecompenseerd voor hun variabele reiskosten door een kilometervergoeding is niet zozeer afhankelijk van de ontwikkeling van een algemeen prijsindexcijfer, maar van specifieke autokosten en de kosten van openbaar vervoer. Het kabinet is daarom geen voorstander van een jaarlijkse prijsindexatie van de kilometervergoeding, bijvoorbeeld op basis van de tabelcorrectiefactor.
Periodieke evaluatie
Wel wil het kabinet gehoor geven aan een aanbeveling op dit punt van de onderzoekers van CE Delft in het rapport naar aanleiding van de evaluatie van de onbelaste reiskostenvergoeding:
“Zorg voor een periodieke evaluatie van de hoogte van de maximale onbelaste reiskostenvergoeding. Autokosten veranderen in de tijd en daarmee is het ook belangrijk om periodiek te toetsen in hoeverre de maximale onbelaste reiskostenvergoeding in lijn is met de daadwerkelijke variabele autokosten (volgens de definitie zoals die is vastgelegd).”
Hogere reiskostenvergoeding verstrekken
Het kabinet kiest ervoor om de onbelaste reiskostenvergoeding te verhogen om werkgevers te stimuleren een hogere reiskostenvergoeding aan werknemers te verstrekken. Dit draagt bij aan de doelstellingen van de regeling, waaronder een betere ondersteuning van de arbeidsmarkt door het vergroten van het arbeidsaanbod en een betere geografische matching, omdat het de kosten van een werknemer voor het aanvaarden van een baan verkleint. Hier staat tegenover dat de verbetering van de doeltreffendheid van de reiskostenvergoeding kan leiden tot negatieve milieu- en congestie-effecten doordat werknemers meer gaan reizen met de auto. Vanwege de kleine verhoging zijn deze effecten echter beperkt.
Geen arbeidsvoorwaarden afdwingen
Vanuit de fiscaliteit wordt ruimte geboden om vergoedingen voor woon-werkverkeer onbelast te verstrekken. Het is niet de bedoeling van belastingwetten om arbeidsvoorwaarden af te dwingen. Dit volgt uit de (collectieve) arbeidsovereenkomst. Het kabinet is ook niet van plan om de fiscaliteit als dergelijk instrument te gebruiken.
€ 0,19 per km vanaf 2004
De onbelaste reiskostenvergoeding van € 0,19 die ongeacht de wijze van vervoer kan worden gegeven, is geïntroduceerd in 2004. Daarbij is destijds aangegeven dat een vergoeding van € 0,19 voldoende is om de gemiddelde variabele autokosten van een middenklasse auto te dekken. Hiervan gaat een stimulans uit om een zuinige auto te rijden met lagere variabele kosten, wat wenselijk is vanuit milieuoogpunt. De hoogte is destijds vastgesteld op basis van informatie van de ANWB en het Nibud.
Doeltreffendheid regeling vergroten
In het Belastingplan 2023 is besloten om de onbelaste reiskostenvergoeding te verhogen van € 0,19 per kilometer naar € 0,21 en vervolgens naar € 0,22 per kilometer vanwege de stijgende reiskosten.
Uit de evaluatie van de onbelaste reiskostenvergoeding blijkt dat het bedrag van € 0,22 voldoende is voor het vergoeden van de variabele autokosten van in ieder geval kleinere auto’s, maar niet altijd volstaat voor met name het grotere autosegment. Deze berekening is gemaakt op basis van informatie van de RDW, CBS, ANWB en het automodel SPARK. In het Belastingplan 2024 is opnieuw een verhoging van de reiskostenvergoeding opgenomen om de doeltreffendheid van de regeling te vergroten.
Nota naar aanleiding van het verslag – Belastingplan 2024
Evaluatie onbelaste reiskostenvergoeding
Onbelaste reiskostenvergoeding naar € 0,23 per km per 2024
Evaluatie onbelaste reiskostenvergoeding – doeltreffend en doelmatig?
